"เพลงพระราชนิพนธ์เกษตรศาสตร์" เป็นเพลงพระราชนิพนธ์ที่พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวฯ รัชกาลที่ 9 พระราชทานให้เป็นเพลงประจำแก่มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ เมื่อวันที่ 17 ธันวาคม พ.ศ.2509 ซึ่งจัดว่าเป็น 1 ใน 3 สถาบันการศึกษาที่พระองค์ได้พระราชทานเพลงพระราชนิพนธ์ให้เป็นเพลงประจำสถาบัน โดยทำนอง : พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวฯ รัชกาลที่ 9 ทรงแต่งทำนอง และโปรดเกล้าฯ ให้ศาสตราจารย์ ดร. ประเสริฐ ณ นคร แต่งคำร้องถวาย (อีก 2 เพลงได้แก่ เพลงพระราชนิพนธ์มหาจุฬาลงกรณ์ พระราชทานให้เป็นเพลงประจำจุฬาาลงกรณ์มหาวิทยาลัย เมื่อปี พ.ศ.2492 และเพลงพระราชนิพนธ์ยูงทอง ที่พระราชทานให้เป็นเพลงประจำมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ เมื่อปี พ.ศ. 2506)
ศาสตราจารย์ ดร. ประเสริฐ ณ นคร ผู้ประพันธ์คำร้องเพลงระราชนิพนธ์เกษตรศาสตร์ ได้เล่าไว้ในเกร็ดการประพันธ์ว่า "เนื้อเพลงแรกของผู้เขียนคือ ใกล้รุ่ง ใช้เวลาแต่งเพียงชั่วโมงครึ่ง และเนื้อเพลงสุดท้าย คือ เกษตรศาสตร์ นั้นเวลาผ่านไปเกือบปีหนึ่งยังไม่สามารถขึ้นต้นได้ เพราะเป็นเพลงพระราชนิพนธ์ เป็นเพลงประจำ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ และเนื้อเพลง มหาจุฬาลงกรณ์ ดีเยี่ยม ทำให้ผู้ประพันธ์แหยงเกรงว่าจะไม่มีทางประพันธ์ให้ไพเราะใกล้เคียงกับเพลงนั้นได้ จนมีพระราชดำรัสถามถึง ทำให้ผู้เขียนต้องรีบประพันธ์ขึ้นมาได้
เพลงพระราชนิพนธ์ เกษตรศาสตร์ เป็นเพลงที่สูงสุดที่นิสิตปัจจุบันและนิสิตเก่ามหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ภาคภูมิใจเป็นอย่างมาก พวกเราทุกคนร้องเพลงนี้ได้ตั้งแต่วันแรกที่เข้าศึกษาเรียน ณ มหาวิทยาลัยเกษตร์ศาสตร์และจนวันจบการศึกษา ในวันเข้ารับพระราชทานปริญญาบัตรพวกเราได้ร้องเพลงนี้เป็นครั้งสุดท้ายด้วยความภาคภูมิใจ
ดนตรีทรงโปรด
จากนั้นพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวฯ รัชกาลที่ 9 โปรดเกล้าฯ พระราชทานแก่ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ โดยบรรเลงครั้งแรกในวันดนตรีทรงโปรด กับวงดนตรีสากลของมหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ เมื่อวันที่ 17 ธันวาคม 2509 ณ พระที่นั่งอัมพรสถาน พระราชวังดุสิต นำความปิติปลาบปลื้มแก่คณาจารย์ นิสิต ตลอดจนบุคลากรมหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์นับตั้งแต่นั้นเป็นต้นมา
เพลงพระราชนิพนธ์ เกษตรศาสตร์
"เขียวธงขจี ก่อเกิดไมตรีสามัคคีมั่น สถานเรียนเกษตรนั้น เราผูกพันบูชา เขียวนาป่าไพร แผนดินถิ่นไทยไพบูลย์หนักหนา เพราะไทยผลิตค้า ทุกแหล่งฟ้าหล้าอิ่มเอม (หญิง) แม้นเหนื่อยกายใจสำราญ เสร็จกิจการงานเกษตรเกษม ล้วนปรีเปรมนำวิชา สร้างชาติสร้างตนรวมแรงรวมใจ จะจงรักจอมจักริน อีกแดนแผ่นดินทำกินเก็บผล พระคุณเกษตรล้น รักเปี่ยมท้นดวงจิตเอย"ทำนอง : พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวฯ รัชกาลที่ 9
เนื่อร้อง : ศ.ดร. ประเสริฐ ณ นคร
บรรเลง และ ขับร้อง : ชมรมดนตรีสากลมหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ (KU Band)
พระราชดำรัส :
เนื่องจากเพลงประจำสถาบันทั้งสามแห่งมีความไพเราะแตกต่างกัน และสะท้อนภาพลักษณ์ของสถาบันการศึกษาแต่ละแห่งได้ชัดเจน ดังที่มีพระราชดำรัสถึงการแต่งเพลงประจำสถาบันไว้ว่า
"...เรื่องเพลงที่แต่งขึ้นใหม่นี้ต้องขอชี้แจงไว้นิด ฟังแล้วอาจจะตกใจ เพราะว่าเพลงที่ประจำมหาวิทยาลัยในเมืองไทยเดี๋ยวนี้ ก็มีของจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย แล้วก็ของธรรมศาสตร์ที่ได้ให้ทั้งสองเพลงนี้ กับเพลงมหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์นี้ ต้องบอกว่ายาวเท่ากัน ไม่ต้องอิจฉาว่าของเขายาวกว่าหรือสั้นกว่ายาวเท่ากัน แล้วก็การสร้างเพลงนี้ก็สร้างในแบบเดียวกัน ไม่ต้องต้องอิจฉาอะไร แล้วก็บอกว่าชอบ ถ้าไม่ชอบก็ไม่รู้จะทำอย่างไร อาจจะแก้ไข อย่างไรก็ตามแต่ก็มีอย่างหนึ่งคือ เพลงของจุฬาฯ เขาก็บอกว่าเพลงของเขาเพราะที่สุด ถ้าไปถามชาวธรรมศาสตร์ ว่าเพลงไหนเพราะที่สุด เขาก็บอกว่า เพลงธรรมศาสตร์ แล้วก็ถ้าถามพวกเกษตรน่ากลัวบอกเพลงเกษตรเพราะกว่า ก็เลยไม่รู้ว่าจะทำอย่างไรนะ แต่ว่าเพลงของจุฬา ฯ เขาโอ้อวดว่าสง่าผ่าเผยมาก แล้วก็เพราะมาก ถ้าพูดถึงเพลงธรรมศาสตร์เขาก็บอกว่า องอาจดี เดินก็ได้ จุฬาฯ เขาก็ตอบว่า ของเขาก็เดินได้เหมือนกัน เป็นเพลงสำหรับนำแถวได้ เพลงของเกษตรนี้ก็ที่จริงก็ควรจะตัดสินเอาเองว่า เป็นยังไง แต่ความคิดส่วนตัวของผู้แต่ง รู้สึกว่าเป็นเพลงที่อ่อนหวาน อ่อนหวานกว่าเพลงโน้น แต่อ่อนหวาน นี่ไม่ได้หมายความว่าไม่เข้มแข็ง แต่อ่อนหวานนี่อาจจะมีความหมายได้ว่า ผลิตผลของทางการเกษตรรวมทั้งผลไม้หรือสิ่งที่บริโภค ถ้ารสหวาน รู้สึกว่าดี เพราะว่าเขานิยมกันอย่างนั้น ข้าวโพดหวานเขาก็ชอบ ก็เลยคิดว่า เพลงหวานไม่เป็นไร แต่ถ้านำไปเดินสำหรับนำแถวก็อาจจะได้เปลี่ยนแปลงไปหน่อย ก็อาจจะเป็นเพลงสำหรับแตรวงเดินก็อาจจะพอได้ แต่ขออย่างเดียวอย่าเดินขบวน..."นนทรีทรงปลูก
ดนตรีทรงโปรด
และในคราวเสด็จพระราชดำเนินครั้งนี้ พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวฯ รัชกาลที่ 9 ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้ นิสิตปัจจุบัน นิสิตเก่า และคณาจารย์เข้าเฝ้าอย่างใกล้ชิด พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวฯ รัชกาลที่ 9 และสมเด็จพระนางเจ้า ฯ พระบรมราชินีนาถ ทรงปลูกต้นนนทรีเรียบร้อยแล้ว ทั้งสองพระองค์ได้เสด็จพระราชดำเนินเข้าสู่หอประชุม เพื่อทรงดนตรีร่วมกับ วง อ.ส.วันศุกร์ ซึ่งมีอาจารย์ และศิษย์เก่าของมหาวิทยาลัย รวมอยู่ด้วย ได้แก่ อาจารย์ระพี สาคริก (นักดนตรีและโฆษก) ม.ร.ว. เทพฤทธิ์ เทวกุล (โฆษก) และนายอวบ เหมะรัชตะ เป็นต้น
- ครั้งที่ 1 ปี พ . ศ . 2506 ตรงกับนิสิต เค ยู รุ่นที่ 23
- ครั้งที่ 2 ปี พ . ศ . 2507 ตรงกับนิสิต เค ยู รุ่นที่ 24
- ครั้งที่ 3 ปี พ . ศ . 2508 ตรงกับนิสิต เค ยู รุ่นที่ 25 ซึ่ง มก . ขอพระราชทานเพลงประจำมหาวิทยาลัย
- ครั้งที่ 4 ปี พ . ศ . 2509 ตรงกับนิสิต เค ยู รุ่นที่ 26 โปรดเกล้าฯให้อาจารย์และนิสิต มก . กว่า 3,000 คน เข้าเฝ้าฯ เพื่อพระราชทานเลี้ยงอาหารเย็น และทรงดนตรี ณ พระที่นั่งอัมพรสถาน พระราชวังดุสิต ทรงพระราชทานเพลงพระราชนิพนธ์ แก่ มก . ซึ่งมีเพียงทำนอง เรียกว่า K.U. SONG ไปก่อน ส่วนเนื้อร้อง ทรงมีพระราชดำรัสว่า “ เพลงนี้ยังไม่มีคำร้อง แต่ที่มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ดูเหมือนมีผู้เชี่ยวชาญในการเขียนคำร้อง ต้องเริ่มพิจารณาเพราะพวกนิสิตอยากได้ จะได้ไม่น้อยหน้าเขา แล้วก็จะได้แสดงว่าของเราก็มีเหมือนกัน ” ซึ่งมหาวิทยาลัยได้มอบหมายให้ ศ . ดร . ประเสริฐ ณ นคร แต่งคำร้อง
- ครั้งที่ 5 ปี พ . ศ . 2510 ตรงกับนิสิต เค ยู รุ่นที่ 27
- ครั้งที่ 6 ปี พ . ศ . 2511 ตรงกับนิสิต เค ยู รุ่นที่ 28
- ครั้งที่ 7 ปี พ . ศ . 2512 ตรงกับนิสิต เค ยู รุ่นที่ 29
- ครั้งที่ 8 ปี พ . ศ . 2514 (6 ก.พ.) ตรงกับนิสิต เค ยู รุ่นที่ 30
- ครั้งที่ 9 ปี พ . ศ . 2514 (13 พ.ย.) ตรงกับนิสิต เค ยู รุ่นที่ 31
- ครั้งที่ 10 ปี พ . ศ . 2515 ตรงกับนิสิต เค ยู รุ่นที่ 32
“ ขอพูดอะไรสักหน่อย วันนี้ได้รับเชิญมาปลูกต้นไม้ ก็ทำให้คิดว่า การปลูกต้นไม้ก็จำเป็นจะต้องเลือกว่าต้นอะไรจึงจะดี เหมาะสำหรับมหาวิทยาลัย ต้นไม้อะไรๆ ก็สีเขียว ต้นนนทรีที่เลือกเป็นต้นไม้ของเกษตร ก็เหมาะสมที่มีสีเขียวด้วย เหมาะมากและน่ายินดีมาก ที่ต้นนนทรีนั้นปลูกได้ทั่วทุกแห่งในประเทศไทย เพราะทนแล้ง ทนแดดได้ นี่เป็นความหมายที่ดี เพราะคนไทยถ้าปลูกในแผ่นดินไทย ก็เติบโตดี และเจริญดี ต้นไม้ต้องมีดิน จึงจะเจริญได้ดี ถ้าเอาไปไว้ในกระถาง หรือเอาไปปลูกในน้ำหรือปลูกในน้ำยาคุณภาพดีๆ จากต่างประเทศ ก็จะหงอย อยู่ไม่ได้ เขาต้องการดิน ขอฝากต้นไม้นี้ให้มหาวิทยาลัยและนิสิตช่วยกันรักษาให้ดี อย่าให้หงอย ขอฝากนิสิตทั้งหลาย ขอให้ช่วยกันรักษาตัวเองให้ดี และอย่าลืมว่าตัวเองนั้นจะอยู่กันได้ก็ด้วยแผ่นดินไทย ขอให้ช่วยรักษาแผ่นดินไทยไว้ด้วย คนไทยถ้าไร้แผ่นดินก็จะหงอยกันหมด อยู่กันไม่ได้ และเราก็ไม่อยากให้เป็นเช่นนั้น"
สำนึกในพระมหากรุณาธิคุณล้นเกล้าล้นกระหม่อม วัน "นนทรีทรงปลูก ดนตรีทรงโปรด สืบสานวันทรงดนตรี"
จากเหตุการณ์ประวัติศาสตร์ทั้งสองเหตุการณ์ในครั้งนั้น จึงเป็นเหตุที่มาของการจัดกิจกรรมพิเศษ โดยในวันที่ 29 พฤศจิกายน ของทุกๆ ปี มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์จะจัดงาน วันนนทรีทรงปลูก ดนตรีทรงโปรด สืบสานวันทรงดนตรี ” บริเวณ หอประชุม มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ เพื่อแสดงพลังแห่งความจงรักภักดีชาวมหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ได้ประกาศให้เป็นวันที่ระลึก วันนนทรีทรงปลูก ดนตรีทรงโปรด และถือปฏิบัติให้นิสิตชั้นปีที่ 1 หยุดเรียนเพื่อร่วมรำลึกวันแห่งประวัติศาสตร์อันเนื่องมาจากมหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ ได้รับพระมหากรุณาธิคุณอันใหญ่หลวงจาก ล้นเกล้า ฯ ทั้งสองพระองค์ พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวฯ รัชกาลที่ 9 และสมเด็จพระนางเจ้าพระบรมราชินีนาถ
กิจกรรมภายในหอประชุม
จะมีพิธีเปิดงาน วันที่ระลึกวันนนทรีทรงปลูก ดนตรีทรงโปรด สืบสานวันทรงดนตรี วีดิทัศน์แห่งพระมหากรุณาธิคุณ นนทรีทรงปลูก ดนตรีทรงโปรด เสวนา “เล่าขาน นนทรีทรงปลูก ดนตรีทรงโปรด” การบรรเลงและขับร้องเพลงพระราชนิพนธ์ทรงโปรด โดยวงดนตรีสากล เค ยู แบนด์ และการแสดงของนิสิตชมรมนาฎศิลป์ไทย
กิจกรรมภายนอกหอประชุม
ประกอบด้วย การเดินขบวนแถวเกียรติยศของผู้บริหาร คณาจารย์ และนิสิต องค์การบริหาร องค์การนิสิต และสโมสรนิสิตทุกคณะ การแสดงของวงดุริยางค์เครื่องลม เค ยู วิน ซิมโฟนี่ พิธีถวายราชสดุดีเฉลิมพระเกียรติ และ จุดเทียนถวายพระพรชัยมงคล พร้อมร้องเพลงสดุดีมหาราชา เพลงสดุดีพระเกียรติ เพลงสรรเสริญพระบารมี
บทความนี้ ได้นำมารวบรวมจากแหล่งข้อมูลจากหลายๆ แหล่งด้วยกัน และนำมาปรับบ้างเป็นบางส่วน เพื่อให้อ่านง่ายขึ้น ผู้จัดทำเว็บไซต์ขอขอบคุณเนื้อหาและรูปภาพจากเว็บไซต์ของมหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์, สำนักประชาสัมพันธ์ แห่งมหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์, สำนักส่งเสริมและฝึกอบรม มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์และ wifipedia
วัตถุประสงค์ในการจัดทำเว็บเพจนี้ เพื่อให้นิสิตเก่าและนิสิตปัจจุบัน รวมถึงประชาชนทั่วไปน้อมรำลึกถึงพระมหากรุณาธิคุณ พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช (รัชกาลที่ 9) สืบไป
น้อมถวายบังคม
ข้าพระพุทธเจ้านางสาวพัชราภรณ์ รัตนปัญญา (KU60) นิสิตเก่าสาขาวิชาส่งเสริมและนิเทศศาสตร์เกษตร คณะเกษตร (วิทยาศาสตร์บัณฑิต) มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ และนิสิตเก่าสาขาวิชาเทคโนโลยีการศึกษา คณะศึกษาศาสตร์ (ศึกษาศาสตร์มหาบัณฑิต) มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์